Sau nhiều năm lặn lội trong ngành tài chính, đọc từng bản báo cáo tài chính, nói chuyện về thu nhập với hàng trăm người, tôi nhận ra được phương pháp để đánh giá của cải của 1 người nào đó là 0. Nếu bạn nhờ tôi so sánh của cải của 1 người chạy 1 chiếc Mecs và 1 người chạy Dream, câu trả lời của tôi là không biết. Tuy nhiên, trước mắt tôi thì biết rằng người chạy chiếc Mecs nghèo hơn 2 tỷ so với lúc mà họ chưa mua (giã định họ không vay mượn để mua chiếc xe)
Nhà đầu tư Bill Mann từng nói: “Không có cách nào khiến bạn cảm thấy giàu nhanh bằng việc tiêu tiền.” Câu nói này nghe qua tưởng đùa, nhưng lại phản ánh đúng tâm lý của nhiều người: càng tiêu tiền vào vật chất, càng có cảm giác mình đang sống giàu có.
1. Của cải là thứ bạn sở hữu – nhưng không ai thấy được
Của cải (wealth) là những tài sản bạn đang nắm giữ mà chưa tiêu xài: tiền trong sổ tiết kiệm, vàng, cổ phiếu, bất động sản, hoặc bất kỳ thứ gì có giá trị và có thể quy đổi thành tiền. Những thứ này không hiện diện trước mắt người khác, nhưng lại mang lại cho bạn:
- Khả năng chi trả trong tương lai,
- Sự an toàn tài chính,
- Và quan trọng nhất: tự do lựa chọn cách sống.
2. Sự giàu có là thứ người khác thấy – nhưng bạn có thể đang mất đi
Ngược lại, sự giàu có (riches) thường là kết quả của việc tiêu xài của cải vào các món đồ vật chất: xe hơi sang, đồng hồ đắt tiền, điện thoại mới, du lịch xa xỉ,… Những thứ này ai cũng nhìn thấy được, và có thể khiến bạn trông như một người thành đạt. Nhưng thực tế, mỗi lần tiêu tiền như vậy, bạn đang chuyển hóa của cải thành vật chất, và thường là những thứ giảm giá trị theo thời gian.
Ví dụ, nếu bạn có 1 tỉ trên sổ tiết kiệm hoặc tương ứng với vàng, cổ phần,… đây là của cải bạn đang nắm giữ và chỉ mình bạn thấy được điều này. Sau khi chuyển đổi 1 tỉ sang chiếc xe, bạn đã mất hết của cải và chiếc xe ở đây là sự giàu có, chịu chi tiền của bạn.
Trong một xã hội vận hành nhờ vào tiêu dùng, việc chi tiền trở thành hành động phổ biến – và đáng tiếc, nó cũng dần trở thành thước đo sai lệch để đánh giá sự giàu có của một người.
Chúng ta thường đánh đồng một người chi tiêu nhiều là người giàu , và từ đó mặc định rằng họ cũng có nhiều của cải. Điều này dẫn đến một vòng lặp lệch lạc: để được nhìn nhận là giàu, nhiều người sẵn sàng tiêu tiền – không phải vì nhu cầu thực sự, mà để thể hiện địa vị và tài sản mình đang (hoặc muốn người khác nghĩ là đang) có. Dần dần, khái niệm “tích lũy của cải” – vốn là nền tảng của sự ổn định và tự do tài chính – trở nên mờ nhạt. Trong một nền kinh tế thúc đẩy tiêu dùng liên tục, việc giữ tiền, đầu tư, hay để của cải sinh lời không còn được chú trọng bằng việc thể hiện “tôi có đủ khả năng để tiêu”
Hãy tưởng tượng có hai người, cùng xuất phát điểm như nhau – mỗi người đều có 1 tỷ đồng.
- Anh A quyết định giữ số tiền đó để tiết kiệm hoặc đầu tư.
- Anh B thì dùng 1 tỷ để mua một chiếc xe sang.
Từ bên ngoài nhìn vào, ai cũng nghĩ anh B giàu hơn, vì anh ấy chạy xe đẹp, sang trọng, thu hút ánh nhìn. Còn anh A thì chẳng có gì nổi bật – chỉ lặng lẽ giữ tiền và đáng nói hơn là không ai thấy số của cải của anh A.
Nhưng thực tế lại ngược lại:
- Anh A vẫn còn 1 tỷ trong tay – tiền đó có thể sinh lời, giúp anh linh hoạt tài chính, đầu tư hoặc dùng khi cần. Anh A có rất nhiều lựa chọn với số của cải đã tích lũy
- Anh B thì đã đổi toàn bộ của cải lấy một món đồ mất giá theo thời gian, và anh không còn nhiều lựa chọn nữa.
Nên nhớ tôi nói rằng, mục đích kiếm tiền cuối cùng là tự do. Và tự do đồng nghĩa với việc bạn có nhiều lựa chọn. Sống ở đâu, làm việc cùng ai, tận hưởng điều gì,… điều là các lựa chọn mà bạn có thể.
Bạn sẽ chọn là 1 người giàu có hay là 1 người có nhiều của cải?